KÜRESEL DEMOKRASİ ENDEKSİ YAYINLANDI
Economist Dergisi İstihbarat Servisinin her yıl hazırladığı "Küresel Demokrasi Endeksi" 2024 yılı raporu yayınlandı.
24 ülkenin "tam demokrasi", 50 ülkenin "kusurlu demokrasi", 34 ülkenin "hibrit demokrasi" ve 59 ülkenin de "baskıcı rejim" olarak sınıflandırıldığı listede Türkiye hibrit demokrasi ülkeleri arasında yer aldı. Türkiye listede 4.33 puanla 167 ülke arasında 102'nci oldu. Bu sıra hibrit rejim kategorisinin alt sıralarına yani otoriter rejim kategorisine yakın bir durumu sergiliyor. Türkiye sıralamada aynı kategoride yer aldığı Kenya, Bosna-Hersek, El Salvador, Guatemala ve Uganda gibi ülkelerin gerisine düşmüş bir durumda.
Özellikle sivil özgürlükler alanında çok düşük puan alan Türkiye'ye verilen puanlar sırasıyla şöyle:
Toplam- 4.33 puan
Seçim süreci- 3.50
İşlevsel bir hükümet- 5
Siyasi katılım- 6.11
Siyasi kültür- 5
Sivil özgürlükler- 2.06
Raporda birinci olan Norveç, toplamda 9.81 puan aldı.
Raporun Türkiye'ye ilişkin kısmı detaylı olarak şöyle:
Demokrasi Endeksi: Türkiye
1 Mart 2024
EIU'nun 2023 Demokrasi Endeksi'nde Türkiye'nin puanı sabit kalıyor ancak genel sıralamada bir basamak yükseliyor. Ancak Türkiye, Batı Avrupa ülkeleri arasında sonuncu olmayı sürdürüyor ve bölgede "melez rejim" olarak değerlendirilen tek ülke konumunda. Türkiye'nin bu kötü sıralaması, 2018'de yürütmeye geniş yetkiler veren ve parlamentoyu büyük ölçüde zayıflatan başkanlık sistemine geçişten kaynaklanıyor. 167 ülke ve bölge arasında 102'nci sırada yer alan Türkiye, AB katılım müzakerelerini Türkiye ile aynı zamanda başlatan ve 2014 ortasında bloğa katılan Hırvatistan'ın (58'inci), yanı sıra Romanya (60'ıncı) ve Bulgaristan'ın (62'nci) oldukça gerisinde yer alıyor. Bunlardan biri 2007'de AB'ye katıldı. Türkiye'nin "melez rejimler" olarak değerlendirilen 34 ülke arasında yer alması, ülkenin kırılgan demokratik kurumlarının ve yönetişim yapılarının son yıllarda sürekli zayıflamasını yansıtıyor. Türkiye'nin puanı da endeksimizde "otoriter rejimler" olarak değerlendirilen ülkelerin eşiğine yakın (4 veya daha düşük puan).
Demokrasi Endeksi
|
|
Rejim türü
|
Genel puan
|
Genel sıralama
|
|
2023
|
Hibrit rejim
|
10 üzerinden 4,33
|
167 üzerinden 102
|
|
2022
|
Hibrit rejim
|
10 üzerinden 4,35
|
167 üzerinden 103
|
|
2021
|
Hibrit rejim
|
10 üzerinden 4,35
|
167 üzerinden 103
|
Türkiye'nin demokratik değerleri aşınmaya devam ediyor
Türkiye bölgedeki tek melez rejimdir, bu da demokrasinin ciddi şekilde sınırlandırıldığı anlamına gelir. Türkiye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde son on yılda puanında büyük bir düşüş yaşadı. Türkiye'nin ortalama puanı 2012'de 5,76'dan 2023'te 1,43 puan düşerek 4,33'e düştü. Bu aşağı yönlü gidişat, güçlü cumhurbaşkanının giderek otokratik yönetimini yansıtıyor. Ülke, Mayıs 2023'te Erdoğan ve onun Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) kazandığı çok önemli seçimlerle karşı karşıya kaldı. Seçimler özgürdü ancak adil değildi: Medya sansüre tabiydi, hukukun üstünlüğü zayıftı ve yolsuzluk yaygındı. Sayın Erdoğan medya, muhalefet ve kamuoyu üzerindeki baskıyı daha da artırdı. Ülke zaten tüm kategorilerde düşük puanlar aldığı için hiçbir göstergede puanlar çok fazla düşmedi. Baskının artmasına yönelik eğilim, daha önce 2022'de kabul edilen bir dezenformasyon yasasıyla vurgulanmıştı; yasa, ülkenin güvenliği ve kamu düzeni hakkında "yanlış bilgi yayma" suçundan hapis cezasını da içeriyordu. Nisan 2022'de AKP, seçim kurullarına sempati duyan yargıçların atanmasını kolaylaştırmak ve küçük partilerin seçim ittifakları yoluyla meclise girmesini daha da zorlaştırmak için seçim yasasında da değişiklik yaptı.
Darbe sonrası baskı
15 Temmuz 2016'daki darbe girişiminden bu yana, darbe planlayıcılarından şüphelenilenlere ve Sayın Erdoğan ile AKP karşıtlarına, daha sonra getirilen olağanüstü hal yetkilerini kullanarak baskı yapılıyor. Çoğunlukla yargı, ordu, akademik kurumlar ve medyada olmak üzere yaklaşık 80.000 kişi tutuklandı ve yaklaşık 150.000 kişi de işlerinden uzaklaştırıldı veya ihraç edildi. 2018'de parlamento, özgürlüklere katı kısıtlamalar getiren bir güvenlik yasasını çıkardı. 2022'de yeni ve sıkı bir dezenformasyon yasası kabul edildi. Kürt yanlısı Halkların Demokrat Partisi'nin (HDP) üyeleri, yasadışı Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ile bağlantılı oldukları iddiası nedeniyle sıklıkla seçilmiş görevlerden uzaklaştırıldı ve hatta hapse atıldı. 2021'in ortalarında, partinin terörle bağlantılı olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'nde resmen dava açıldı. Hükümetin iç siyasi muhalefete yönelik kısıtlamalarının Mart 2024'teki yerel seçimler öncesinde yoğunlaşmasını bekliyoruz, bu nedenle gelecek yılın Demokrasi Endeksi'nde herhangi bir iyileşme beklemiyoruz.
Kategorilere göre Demokrasi Endeksi 2023 (0'dan 10'a kadar bir ölçekte)
|
Seçim süreci
|
3.50
|
|
Hükümetin işleyişi
|
5.00
|
|
Siyasi katılım
|
6.11
|
|
Politik kültür
|
5.00
|
|
Sivil özgürlükler
|
2.06
|
Metodolojiye ilişkin not
Demokrasinin nasıl ölçüleceğine dair bir fikir birliği yoktur ve demokrasinin tanımları tartışmalıdır. Serbest ve adil, rekabetçi seçimlerin olması ve siyasi özgürlüğün ilgili yönlerinin karşılanması, tüm tanımların olmazsa olmazıdır. Ancak endeksimiz, siyasi özgürlüğün ve sivil özgürlüklerin durumunu yansıtan demokrasi ölçümlerinin yeterince "kalın" olmadığı görüşüne dayanıyor: bunlar demokrasinin niteliğini ve özünü belirleyen bazı önemli özellikleri yeterince kapsamıyor. Bu nedenle endeksimiz, en iyi ihtimalle diğer ölçütlerle marjinalleştirilen siyasi katılım, siyasi kültür ve hükümetin işleyişine ilişkin ölçümleri de içermektedir.
Demokrasi endeksimiz 167 ülke ve bölgeyi kapsıyor. 0-10 ölçeğindeki endeks, beş kategoride gruplandırılmış 60 göstergeye yönelik derecelendirmelere (0, 0,5 veya 1) dayanmaktadır: seçim süreci ve çoğulculuk; sivil özgürlükler; hükümetin işleyişi; siyasi katılım; ve politik kültür. Her kategorinin 0-10 arasında bir derecelendirmesi vardır, ve demokrasinin genel endeksi, beş kategori endeksinin basit ortalamasıdır.
Kategori endeksleri, kategorideki gösterge puanlarının 0-10 ölçeğine dönüştürülmüş toplamına dayanmaktadır. Ülkelerin demokrasi açısından aşağıdaki kritik alanlarda 1 puan alamamaları durumunda kategori puanlarında ayarlamalar yapılır:
Ulusal seçimlerin özgür ve adil olup olmadığı;
Seçmenlerin güvenliği;
Yabancı güçlerin hükümet üzerindeki etkisi; ve
Kamu hizmetinin politikaları uygulama yeteneği.
İlk üç sorunun puanı 0 (veya 0,5) ise ilgili kategorideki (seçim süreci ve çoğulculuk veya hükümetin işleyişi) endeksten bir puan (veya 0,5 puan) düşülür. 4 puanın 0 olması durumunda hükümet kategorisi endeksinin işleyişinden bir puan düşülmektedir.
Endeks değerleri, ülkeleri dört rejim türünden birine yerleştirmek için kullanılır:
Tam demokrasiler—8'den büyük puanlar;
Kısmi demokrasiler - 6'dan büyük ve 8'den küçük veya 8'e eşit puanlar;
Hibrit rejimler—4'ten büyük ve 6'dan küçük veya eşit puanlar; ve
Otoriter rejimler: 4'ten küçük veya ona eşit puanlar.
240 Görüntülenme Sayısı