ARAL GÖLÜ FELAKETİ
Zamanında büyüklük sırasına göre Hazar Denizi, Superior Gölü ve Victoria Gölü’nden sonra gelen, 68.000 km² yüzölçümü ile Dünya’nın en büyük 4. gölü olan Aral Gölü günümüzde maalesef sularının büyük bölümünü kaybetmiş durumda, 3.300 km²’lik yüzölçümü ile Batı Türkistan’da, Özbekistan ve Kazakistan arasında yer almaktadır.
Bir çevre felaketi olarak adlandırılan Aral Gölünün nerdeyse bütün sularını kaybetmesi, Sovyetler Birliği zamanına dayanmaktadır. Türkistan’ı bir sömürge yaklaşımı içinde yönetip acımasızca sömüren Rus İmparatorluğu ardılı Sovyetler Birliği, 1960’larda Özbekistan ve Kazakistan’daki pamuk üretimini artırmak için çalışmalara başladı. Pamuk ekili arazilerin sulanması için Aral Gölüne dökülen Seyhun ve Ceyhun nehirlerinin suları yoğun olarak kullanılmaya başlandı. Aral Gölünü besleyen kaynaklar olan bu nehirler tarım arazilerine yönlendirilince Aral, ihtiyacı olan suyu alamaz oldu ve küçülmeye başladı. Aral artık doğu kısmındaki suların tamamını kaybetmiş ve adeta bir çöl haline gelmiştir. Günümüzde Aralkum Çölü olarak adlandırılan bu çöl uzmanlara göre tuzlu kum tozlarının rüzgârla taşınmasıyla bölgeyi daha büyük bir çevre felaketiyle karşı karşıya bırakmaktadır. Gölün küçülmesi ve suyun azalması, gölün tuz oranının artması anlamına da gelmekte; bunun sonucunda göldeki birçok balık türünün nesli tükenmiştir.
Beş Türkistan cumhuriyeti, yani Özbekistan, Tacikistan, Kazakistan, Türkmenistan ve Kırgızistan 1992 yılında Uluslararası Aral Gölü’nü Kurtarma ve Koruma Komitesi’ni oluşturmuşlar; bu kapsamda Uluslararası Aral Gölü Kurtarma Fonu’nu kurmuşlardır. Ayrıca Dünya Bankası, Aral’ın kurtarılması için 380 milyon dolar kaynak ayırmıştır.
Aral Gölünü kurtarmaya yönelik birçok proje üretilmiştir. Bu projelerinden birisi Hazar Denizi ile Aral Gölünü birleştirmektir. Hazar Denizinin devamlı yükselen suları çevresindeki ülkeler için bir tehdit oluşturmaktadır. Bu proje ile iki taraf için de bir kazanç sağlanabilir.
Sadece çevresindeki ülkeleri değil tüm Dünya’yı ilgilendiren bu çevre problemine yönelik duyarlılığı ve farkındalığı artıran birçok çalışma düzenlenmektedir. Bu çalışmalardan biri de efsanevi rock grubu olan Pink Floyd tarafından gerçekleştirildi. Yayınlanan son albümleri olan The Endless River’da, Louder Than Words ismindeki parça için çekilen Klip, Aral Gölü’nü hiç görmeyen gençlerle, torunlarına Aral Denizi hakkında hikâyeler anlatan yaşlılar temasıyla Aral Gölü felaketini işlemektedir.
Kaynakça :
www.yerbilimleri.com
www.ekoavrasya.net
4142 Görüntülenme Sayısı